ទឹកអង្គបំពង់ខ្ចី

មានការយល់ច្រឡំជាហូរហែមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ ដោយការយល់

អត្ថន័យមិនច្បាស់តៗគ្នា ពំពីពាក្យទំនៀមឱ្យពរជ័យពីមាតាបិតា ចាស់

ព្រឹទ្ធាចារ្យ ពិសេសលោកអាចារ្យតែម្ដង គឺមិនសូវចោលទេនូវពាក្យសា

ធុការពរមួយឃ្លា... «.. សូមឱ្យរកស៊ីមានបាន កើតកាលវាគុម្ព(?) ត្រជាក់

ត្រជំ ដូចទឹក(អប់)បំពង់ខ្ចី»។ មានលោកគ្រូអាចា​រ្យចំនួនតិចនាក់ណាស់

ដែលយល់​ន័យ និងអានត្រូវច្បាស់ ក្រៅអំពីនោះភាគច្រើន អានមិនចំ

ពាក្យសោះ ហើយបន្តពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់។

ពាក្យដែលត្រឹមត្រូវនោះគឺ «ទឹក(អង្គ)បំពង់ខ្ចី» មិនមែនទឹក(អប់)​ បំពង់

ខ្ចីនោះឡើយ (( ...ត្រជាក់ត្រជំ ដូចទឹកអង្គបំពង់ខ្ចី...))។

អង្គ (អង់) គឺសំដៅដល់អង្គជាត​ព្រះ​ឥសូរ​ ឬ​សិវ​លិង្គ។ ខ្មែរ​សម័យ​

បុរាណ​ហៅ​ថ្ម​ដែល​ធ្វើ​ជា​រូប​សិវ​លិង្គ​ថា អង្គ (មក​ពី​ពាក្យអង្គជាត),

ហៅ​ថ្ម​រូប​ឧមា​យោនី (និមិត្ត​របស់នាង​ឧមា) ថា បំពង់​ខ្ចី។ គេយកទឹក

​ទៅ​ស្រោច​ពីលើ​ថ្ម​ទាំង​ពីរ​ប្រភេទ​នោះ ពេលទឹកដែលហូរចុះមកខាង

ក្រោម គេត្រងយកទឹកនោះ មកធ្វើជាទឹកអម្រិត សម្រាប់ប្រោះព្រំឲ្យ

ពរជ័យនោះហៅ​ថា ទឹក​អង្គ​បំពង់​ខ្ចី (ទឹកដែលចេញពីបំពង់សិវលិង្គ

«ទឹកអង្គជាតិ» របស់ព្រះឥសូរ និងបំពង់ខ្ចីគឺ ឧមាយោនី) ។

សម័យកាល​ដែល​ខ្មែរ​យើងនៅកាន់ព្រាហ្មញ្ញ​សាសនា,​ គឺគេនិយម​ជីក

​ស្រះ​សាង​អង្គ​ទុក​ជា​ទី​គោរព​ក្នុង​ទី​ប្រជុំ​ជន​មួយ​ៗ នៅមានជាប់ឈ្មោះ

​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ច្រើន​កន្លែងណាស់ នៅគ្រប់ស្រុកខេត្ត ក្នុងព្រះរាជា

ណាចក្រកម្ពុជា តួ​យ៉ាងដូចជាៈ អង្គ​តា​សោម, អង្គស្វាយ, អង្គ​ស្នួល,

អង្គក្ដួច អង្គតាសូរ ជាដើម។ 

«ត្រជាក់ត្រជុំទឹកអប់បំពង់ខ្ចី» ទឹកអប់ឯណាធ្វើឱ្យត្រជាក់ត្រជំនោះ?

តាមជំនឿខ្មែរ ត្រជាក់ត្រជំមានតែទឹកអម្រិត, អម្រិតនោះ ន័យម៉្យាង

គឺទឹកដែលគឹធ្វើការប្រសិទ្ធីផ្សេងៗ ដូចជាទឹកអង្គនេះជើម។

ហេតុនេះ សូមកុំច្រឡំ ពិសេសលោកអាចារ្យដែលតែងប្រើពាក្យនេះ

សូមអានឱ្យច្បាស់ (សិក្សារន័យរបស់វាផង) កុំចេះតែស្មានៗ ដូចខ្ញុំធ្លាប់

លើកឡើងអំពីអាចារ្យដែលខ្លួនឯងយល់អក្សរសាស្ត្រខ្មែរមិនច្បាស់ ទៅ

ជាថា ផ្លែឬដើមមៀន តំណាងឱ្យភាពមានបាន ព្រោះគាត់យល់ថា មៀន

គឺជា «មាន» នាំបរិស័ទឱ្យយល់ច្រឡំតាមពាសពេញប្រទេស ដូចករណី

ទឹកអង្គបំពង់ខ្ចី នេះឯង។

..............

រ័ត្នន៍ សេនា (ភូមិកាព្យ)