សូមឲ្យមានកម្លាំងដូចស្រមោច - សូមឲ្យមានឫទ្ធិដូចខ្មោច - សូម ឲ្យមានចិត្តមុតដូចមនុស្សស្រី

តើមានដឹងថា ពាក្យ ៣ ឃ្លាខាងលើនេះ មានដើមកំណើតមកពី

ណា ? ។ វាមានការទាក់ទងទៅនឹង ទីអាស្រមបទមួយកន្លែងឈ្មោះ

យោគេន្ទ្រាល័យ (តាមព្រេងនិទាន) ដែល នៅលើកំពូលភ្នំជីសូរ

នាខេត្តតាកែវ ។ អំពីប្រវត្តិនៃប្រាសាទភ្នំជីសូរ មានអំណះអំណាង

ពីរ មួយតាមសិលាចារិក និងមួយទៀតតាមរឿងព្រេងនិទាន ។

ពាក្យសុភាសិតបីឃ្លាខាងលើ គឺមាននៅក្នុងព្រេងនិទាននេះឯង មាន

ដំណាលមកថា ៖ កាលនោះ មានក្សត្រមួយព្រះអង្គ ព្រះនាមសុរិយា-

ទេវេស បានកសាងព្រះរាជនិវេសន៍នៅក្បែរជើងភ្នំមួយ (ភ្នំជីសូរសព្វ

ថ្ងៃ), មានបឹងធំមួយហៅថា "ទន្លេឱម" នៅជាប់ពីខាងកើត ។ រាជ

និវេសន៍នេះ ស្ថិតនៅកណ្ដាលព្រៃមួយ ហៅថា ព្រៃសែនភូវាំង ក្រោយ

ពែលសាងរួចហើយ ព្រះរាជាទ្រង់ប្រារព្ធធ្វើពិធីចម្រើនព្រះកេសព្រះ

រាជឱរស (បុត្របង្កើត) របស់ព្រះអង្គ ។ មានពពួកព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធា

ចារ្យ ចូលថ្វាយសព្ទសាធុការពរ ចំពោះព្រះរាជឱរស បន្តបន្ទាប់គ្នា ។

ពេលនោះ មានព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ ជាអធិបតីក្នុងពិធីនេះ បានចូលទៅ

ថ្វាយព្រះពរក្រោយគេ មានសេចក្ដី ៣ ប្រការថា ៖ - សូមឲ្យមាន

កម្លាំងដូចស្រមោច - សូមឲ្យមានឫទ្ធិដូចខ្មោច - សូមឲ្យមានចិត្តមុត

ដូចមនុស្សស្រី

ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ឃ្លានេះចប់ ព្រះរាជាទ្រង់ក្រោធនឹងព្រាហ្មណ៍មួយ

រំពេច, ប៉ុន្តែ ព្រាហ្មណ៍ សុំព្រះរាជានុញ្ញាត ធ្វើជាពិសោធន៍យកជា

បន្ទាល់ ថ្វាយព្រះអង្គទ្រង់យល់សិន ។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រោស

ប្រទានតាមសេចក្ដីសុំ ។

ដំបូង ត្រង់ពរថា « ឲ្យមានកម្លាំងដូចស្រមោច » ព្រាហ្មណ៍បង្គាប់ឲ្យ

ធ្វើរូបដែកមួយ ប៉ុនខ្លួនមនុស្សម្នាក់ ហើយហៅមនុស្សម្នាក់ ឲ្យមក

លើករូបដែកនេះល្បងមើល តែលើកមិនរួចសោះ ។ រួចព្រាហ្មណ៍

ឲ្យយកម្ជុលមួយប៉ុនខ្លួនស្រមោច មកកាត់យកប្រវែងប៉ុនស្រមោច,

ប្រឡាក់ទឹកឃ្មុំ ហើយយកទៅដាក់ឲ្យស្រមោចរោម, ពេលនោះ

ស្រមោចមួយក៏ពាំកំណាត់ម្ជុលនោះបាត់ទៅ ។ ព្រាហ្មណ៍ ក្រាប

បង្គំទូលព្រះមហាក្សត្រថា « ក្រាបទូល នេះហើយ ដែលថា កម្លាំង

ដូចស្រមោច» ។

ពរ ទី ២ ដែលថា « មានឫទ្ធិដូចខ្មោច » ព្រាហ្មណ៍ ឲ្យគេយកខ្មោច

ស្លាប់តៃហោង ៧ យ៉ាង គឺ ស្លាប់ដោយសម្រាលកូន ១, ដោយពស់

ចឹក ១, ដោយក្របីវ័ធ ១, ដោយរន្ទះបាញ់ ១, ដោយគេលបកាប់ ១,

ដោយលង់ទឹក ១, ដោយចងក ១, ហើយឲ្យយកខ្មោចទាំង ៧ នេះ ទៅ

កប់នៅឆ្ងាយពីភូមិស្រុក រួចហើយឲ្យយកផ្តិលប្រាក់ល្អៗ ទៅកប់នៅ

ចំចន្លោះក្បាលខ្មោចនេះ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះឲ្យយកពែរួត, ពែហ៊ុម, ពែ

ជើងត្រុំ, ពែច្រមុះជ្រូក ជាដើម ទៅតម្រៀបនៅលើកំណប់ក្បាល

ខ្មោចទាំងនោះ ដោយមានដាក់បាយស បាយក្រហម ក្បាលជ្រូក

មាន់ឆ្កាងនៅត្រង់នោះផង, លុះដល់ពេលយប់ស្ងាត់ ព្រាហ្មណ៍ក៏

ប្រើពួកអមាត្យណាម្នាក់ដែលចង់បានផ្តិលប្រាក់ ដែលកប់នោះ ឲ្យ

ទៅជីកយកចុះ ។ ពេលនោះ គ្មាននរណាម្នាក់ ហ៊ានទៅយកផ្តិល

ប្រាក់នោះសោះ (ខ្លាចខ្មោច) ។ ត្រង់នេះ ព្រាហ្មណ៍ ក្រាបទូលព្រះ

រាជាថា « នេះហើយ ដែលហៅថា ៖ មានឫទ្ធិដូចខ្មោច » ។

ចំណែកពរទី ៣ ដែលថា « មានចិត្តមុតដូចមនុស្សស្រី » នោះ,

ព្រាហ្មណ៍បានធ្វើការពិសោធន៍ ដូចតទៅនេះ ។ ដំបូងហៅបុរស

កម្សត់ម្នាក់ មកនិយាយថា ៖ មើល៍ ! សព្វថ្ងៃនេះ អ្នកឯងកម្សត់

តោកយ៉ាក, បើខ្ញុំបង្គាប់ឲ្យអ្នកសម្លាប់ប្រពន្ធអ្នកឯងចោល, ក្នុង

រយៈបីថ្ងៃទៀត ខ្ញុំនឹងតាំងឲ្យអ្នកធ្វើជាមន្ត្រីធំ តើសុខចិត្តឬទេ ? ។

បុរសសញ្ជឹងគិតមួយសន្ទុះ ក៏ងើបឡើងឆ្លើយថា "ខ្ញុំមិនអាចធ្វើបាន

ទេលោក ! ព្រោះភរិយាខ្ញុំនេះ បានរួមសុខ-ទុក្ខ កម្សត់កម្រនឹងគ្នា

យូរមកហើយ ខ្ញុំមិនងាយបំភ្លេចសេចក្ដីកម្សត់នេះបានទេ ហើយ

មួយទៀត ភរិយាខ្ញុំជាមនុស្សស្រី គ្នាតែងទន់ភ្លន់ជានិច្ច ដូច្នេះហើយ

បានជាខ្ញុំរកដាច់ចិត្តសម្លាប់មិនកើត" ។ ឮសូរឆ្លើយដូច្នេះ ព្រាហ្មណ៍

ក៏ប្រើឲ្យបុរសនេះត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ។ ថ្ងៃបន្ទាប់មក ព្រាហ្មណ៍ ឲ្យ

អាមាត្យទៅលបហៅនាងជាភរិយាមកសួរម្ដង ។ នាងនោះ មកដល់

ភ្លាម, ព្រាហ្មណ៍ ក៏ចាប់សួរថា ៖ "នែនាង" ប្ដីនាងជាមនុស្សក្រណាស់

អនាគតនាងក៏ពុំមានសង្ឃឹមអ្វីដែរ, ដូច្នេះ ខ្ញុំស្នើស្ងាត់ៗ ជាមួយនាង

ថា បើនាងហ៊ានសម្លាប់ប្ដីនាង ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃទៀត ខ្ញុំនឹងលើក

នាងជាប្រពន្ធពេញយស ហើយខ្ញុំប្រគល់ដាក់ដៃនាង នូវទ្រព្យសម្បត្តិ

មានតម្លៃទាំងអស់ ។ នាងស្រីនោះ នៅស្ងៀមមួយសន្ទុះ ពុំចេញស្ដី

សោះ, ព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធាចារ្យ ក៏អនុញ្ញាតឲ្យនាងយកទៅរេគិតមួយ

ថ្ងៃសិនចុះ ចាំដល់ថ្ងៃស្អែក សឹមមកប្រាប់វិញ ។ នាងស្រីក៏លាចេញ

ទៅ, លុះដល់ថ្ងៃស្អែក ត្រឡប់នាំចម្លើយមកវិញ ។ នាងឆ្លើយជម្រាប

ព្រាហ្មណ៍ នៅចំពោះព្រះភក្ត្រព្រះមហាក្សត្រថា "ខ្ញុំព្រមធ្វើតាម

លោកហើយ ព្រោះខ្ញុំគ្មានសង្ឃឹមលើប្ដីខ្ញុំទេ បើរកស៊ីនេសាទត្រី

យ៉ាងនេះ" ។

គ្រាន់តែនាងនេះឆ្លើយចប់ភ្លាម, ព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធាចារ្យ ក៏ងាកបែរ

យ៉ាងប្រញាប់ ទៅក្រាបទូលព្រះរាជាមួយរំពេចថា « ក្រាបទូល នេះ

ហើយជាបន្ទាល់ ដែលទូលព្រះបង្គំក្រាបទូលថា មានចិត្តមុតដូចស្រី» ។

ព្រះមហាក្សត្រ កាលបើព្រះអង្គបានយល់សព្វគ្រប់បន្ទាល់ តាម

ពាក្យព្រាហ្មណ៍ព្រឹទ្ធាចារ្យរួចហើយ ព្រះអង្គក៏តម្កល់ព្រាហ្មណ៍

នេះជាអ្នកប្រាជ្ញធំ ហើយប្រទានពរតាមសេចក្ដីប្រាថ្នា ។ ពេលនោះ

ព្រាហ្មណ៍ក៏សុំព្រះអង្គអនុញ្ញាតសាងអាស្រមបទ សម្រាប់ពួកព្រា

ហ្មណ៍ ឲ្យបានស្ដុកស្ដម្ភនៅលើកំពូលភ្នំ ដែលជាប់នឹងព្រះរាជនិ

វេសនដ្ឋាននេះ ។ ដោយចង់តបស្នង សងគុណព្រាហ្មណ៍នេះផង, ព្រះ

អង្គ ក៏ទ្រង់ប្រោសព្រះរាជានុញ្ញាត តាមបំណងព្រាហ្មណ៍ ហើយក៏

តាំងជាព្រះគ្រូនៃព្រះរាជបុត្រាតរៀងទៅ ។

ខាងលើនេះ ជាការនិទានមកតៗគ្នា ហើយត្រូវបានចងក្រងបោះពុម្ព

នៅក្នុងសៀវប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ ភាគទី៦ ។ ចំណែកឯ សិលាចារឹក

របស់បណ្ឌិតសិវាចារ្យ ​សរសេរអំពីការកសាងអាស្រមបទ (ប្រាសាទ

នៅលើភ្នំជីសូរសព្វថ្ងៃ) ថា កាលនោះ ៩៣៩ ស័ក (គ. ស. ១០១៧)

ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសុរ្យវរ្ម័នទី ១, លោកបណ្ឌិតសិវាចារ្យ បានចូល

បព្វជ្ជាក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ស្ថិតក្នុងទីអាស្រមបទមួយកន្លែងឈ្មោះ

 យោគេន្ទ្រាល័យ ដែលពពួកអ្នកមានសទ្ធាជំនាន់នោះ បានរួបរួមគ្នា

កសាងឡើង នៅលើកំពូលភ្នំ (គឺជីសូរនេះឯង) ។ បន្ទាប់មក មានមន្ត្រី

ជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នាម គម្ដែងអញ ស្រីវិរិន្ទ្រ ដែលជាអ្នកឧបត្ថម្ភអាស្រម

បទ « យោគេន្ទ្រាល័យ»  និងជាឧបដ្ឋាករបស់បណ្ឌិតសិវាចារ្យផង

លោកបានផ្ដើមគំនិត រើតាក់តែងទីអាស្រមនេះ ឲ្យបានធំថ្កុំថ្កើងរុង

រឿងទៀត (....) ។

(....) ដោយមានដំណើរដូច្នេះ ទើបសិលាចារឹកទាំងឡាយនៅលើ

ភ្នំជីសូរ មានចែងអំពីព្រះនាមព្រះរាជាទាំង ៣ អង្គនេះ ។ កាលបើ

បានជាបូជនីយដ្ឋានស្ដុកស្ដម្ភហើយ ពពួកព្រាហ្មណ៍ ដែលទទួល

ភារៈក្នុងកិច្ចការស្ថាបនានេះ បន្តមកពី គម្ដែងអញស្រីវរិន្ទ្រ នោះ

មក ក៏កសាងជាបដិមាករសំខាន់ៗ តម្កល់នៅក្នុងទីនេះ ធ្វើជាទី

សក្ការបូជា សម្រាប់អ្នកផងទូទៅ ។ បដិមាករសំខាន់ជាងគេ ថ្វាយ

នាមថា "វ្ឫសធ្វជ" ដែលជាតំណាងព្រះឥសូរ ហើយមានព្រះនាម

មួយទៀត ដែលនិយាយក្នុងសិលាចារឹកជាញឹកញាប់ ហៅថា

« គម្ដែង ជគត ស្រី សុរ្យវរ្ម័ន ទេវៈ » ។

រ័ត្នន៍ សេនា រៀបរៀង